Công tác tổng hợp, báo cáo lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo trong bối cảnh cải cách hành chính tại Đồng Nai

Tổng hợp, báo cáo là hoạt động thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin, số liệu nhằm phản ánh trung thực tình hình thực tiễn và phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành. Trong tiến trình xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch, nhất là trong quá trình cả nước đang đẩy mạnh cải cách hành chính, công tác tổng hợp báo cáo giữ vai trò đặc biệt quan trọng, là “cầu nối thông tin” giữa cơ sở với cấp quản lý, giữa thực tiễn đời sống Nhân dân với hoạch định chính sách. 

    Hình 1 - Bản đồ hành chính tỉnh Đồng Nai sau sáp nhập ngày 01/7/2025

Tại Đồng Nai - một tỉnh có đặc thù đa dạng về dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo (khoảng 420.000 người thuộc 37 thành phần dân tộc thiểu số; 863 cơ sở tín ngưỡng; hơn 2,65 triệu tín đồ thuộc 25 tổ chức tôn giáo), công tác tổng hợp, báo cáo lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo không chỉ dừng lại ở việc phản ánh số liệu, mà còn là căn cứ quan trọng để lãnh đạo tỉnh đánh giá tình hình, đưa ra chỉ đạo sát thực tiễn, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm ổn định và đoàn kết xã hội. Trong bối cảnh cả nước đẩy mạnh cải cách hành chính, thực hiện chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, bỏ cấp huyện và sắp xếp lại cấp xã, công tác này đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức mới.

Trong thời gian qua, Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Đồng Nai đã duy trì tương đối tốt công tác tổng hợp, báo cáo, bảo đảm cung cấp kịp thời thông tin cho UBND tỉnh, Bộ Dân tộc và Tôn giáo và các cơ quan, đơn vị trực thuộc. Nhằm đảm bảo triển khai đồng bộ, thống nhất về chế độ thông tin, báo cáo lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo trong toàn tỉnh; Sở Dân tộc và Tôn giáo đã ban hành Văn bản số 264/SDTTG-VP ngày 01/8/2025 triển khai thực hiện chế độ thông tin, báo cáo lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ công tác quản lý nhà nước về dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo trên địa bàn; Sở Dân tộc và Tôn giáo thường xuyên có văn bản hướng dẫn, kèm đề cương báo cáo, phụ lục, biểu mẫu rõ ràng nhằm bảo đảm các đơn vị, địa phương cơ sở có căn cứ cụ thể để triển khai. Việc này giúp tạo sự đồng bộ, tránh tình trạng mỗi nơi làm một kiểu, đồng thời góp phần tiết kiệm thời gian trong khâu tổng hợp. 

Hình 2 - Công chức Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Đồng Nai nêu cao tinh thần trách nhiệm, tích cực nghiên cứu, tham mưu thực hiện nhiệm vụ

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn không ít khó khăn trong công tác tổng hợp, báo cáo hiện nay. (1) Trong quá trình triển khai mô hình chính quyền hai cấp, công tác bố trí cán bộ, công chức dù được quan tâm nhưng đa phần là nhân sự mới, nên việc tiếp cận các chủ trương, chính sách, pháp luật về chuyên ngành lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo còn hạn chế; việc theo dõi, nắm bắt tình hình dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo cũng như thống kê số liệu, tổng hợp báo cáo bước đầu còn chưa kịp thời. (2) Hệ thống báo cáo hiện nay vẫn còn nặng về thủ công, nhiều nơi chưa được trang bị đầy đủ phần mềm quản lý dữ liệu hiện đại. (3) Tính đặc thù của lĩnh vực, báo cáo về dân tộc và tôn giáo không chỉ là con số, mà còn liên quan đến đời sống tinh thần, tín ngưỡng, phong tục tập quán của cộng đồng. Nhiều vấn đề nhạy cảm cần được ghi nhận và phản ánh khách quan, tránh phiến diện. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ, công chức ở cơ sở còn thiếu kỹ năng phân tích, tổng hợp và đánh giá tình hình. Điều này khiến báo cáo nhiều khi chỉ mang tính liệt kê sự kiện, thiếu chiều sâu, khó trở thành căn cứ để dự báo và tham mưu chính sách. (4) Một số báo cáo, văn bản thuộc lĩnh vực, ngành phụ trách có chứa đựng yếu tố mật nên trong quá trình soạn thảo, phát hành, lưu trữ cần tuân thủ tuyệt đối các quy định về bảo vệ bí mật nhà nước. Tuy nhiên, việc phát hành báo cáo, văn bản đến các cơ quan, đơn vị, địa phương (nhất là gửi đến 95 xã, phường) theo phương thức gửi qua đường bưu điện hiện nay vừa kéo dài thời gian xử lý, vừa phát sinh nhiều chi phí, làm ảnh hưởng đến tiến độ công việc được giao. (5) Áp lực thời gian cũng là một thách thức lớn. Trong bối cảnh cải cách hành chính, Lãnh đạo một số cơ quan, đơn vị ở Trung ương, của tỉnh yêu cầu các báo cáo phải nhanh, chính xác, kịp thời để phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành. Nhưng với hệ thống báo cáo còn nhiều tầng nấc thủ công, việc đáp ứng yêu cầu này gặp nhiều trở ngại. 

Trước bối cảnh trên, công tác tổng hợp, báo cáo lĩnh vực dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đồng Nai cần tập trung đổi mới theo các định hướng sau:

Thứ nhất, chuẩn hóa nội dung và mẫu biểu báo cáo.

Các loại báo cáo phải được rà soát, sắp xếp lại theo hướng tinh gọn, tránh trùng lặp. Một báo cáo có thể phục vụ nhiều mục đích khác nhau, hạn chế tối đa yêu cầu nhiều loại báo cáo cùng một nội dung. Đồng thời, nội dung báo cáo phải đảm bảo vừa phản ánh thực trạng cụ thể, vừa khái quát được xu hướng, vấn đề nổi bật.

Thứ hai, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tiến tới số hóa toàn bộ quy trình báo cáo.

Cần xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên ngành về dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo. Từng bước triển khai báo cáo điện tử, cập nhật trực tuyến, sử dụng bảng điều khiển để trực quan hóa số liệu, giúp lãnh đạo dễ dàng nắm bắt tình hình. Điều này phù hợp với định hướng xây dựng Chính quyền điện tử, Chính quyền số mà Đồng Nai đang quyết liệt thực hiện.

Thứ ba, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác tổng hợp, báo cáo.

Cán bộ, công chức cấp xã cần được tập huấn kỹ năng thu thập, xử lý và cập nhật dữ liệu; trong khi đó, cán bộ tổng hợp của Sở phải được bồi dưỡng chuyên sâu về phân tích, dự báo, kỹ năng viết báo cáo chuyên đề. Báo cáo không chỉ dừng lại ở việc phản ánh con số, mà còn phải có giá trị tham mưu, đưa ra kiến nghị, giải pháp khả thi.

Thứ tư, cần xây dựng và vận hành hệ thống gửi - nhận văn bản mật riêng.

Để nâng cao hiệu quả công tác, cần xây dựng và vận hành hệ thống gửi - nhận văn bản mật riêng, áp dụng thống nhất cho một số cơ quan, đơn vị và địa phương nhất định. Hệ thống này vừa bảo đảm tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước, vừa giúp rút ngắn thời gian phát hành, giảm chi phí gửi qua đường bưu điện, đồng thời nâng cao tính kịp thời, an toàn và chính xác trong quá trình trao đổi thông tin, phục vụ yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới. 

Thứ năm, tăng cường trách nhiệm giải trình và tính minh bạch.

Mọi báo cáo phải có địa chỉ chịu trách nhiệm, công khai minh bạch số liệu, tránh tình trạng hình thức, đối phó. Điều này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng thông tin, mà còn tạo niềm tin cho lãnh đạo và nhân dân.

Đổi mới công tác tổng hợp, báo cáo trong lĩnh vực dân tộc và tôn giáo mang ý nghĩa thiết thực đối với tiến trình cải cách hành chính của tỉnh Đồng Nai. Qua đó, góp phần rút ngắn quy trình, giảm bớt giấy tờ, thủ tục, phù hợp với mục tiêu xây dựng nền hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Việc áp dụng công nghệ thông tin giúp tăng tính minh bạch, chính xác và kịp thời, hỗ trợ lãnh đạo đưa ra quyết định nhanh chóng, sát với thực tiễn. 

Trong bối cảnh tỉnh Đồng Nai đang đẩy mạnh cải cách hành chính, sắp xếp lại đơn vị hành chính và hướng tới xây dựng chính quyền số, việc đổi mới công tác tổng hợp, báo cáo của Sở Dân tộc và Tôn giáo không chỉ là yêu cầu tất yếu, mà còn là giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng thuận của đội ngũ cán bộ và việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, tin tưởng rằng công tác tổng hợp, báo cáo sẽ ngày càng đáp ứng yêu cầu mới, đóng góp tích cực vào sự phát triển ổn định, bền vững của tỉnh, đồng thời góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền hành chính phục vụ nhân dân, hiện đại, chuyên nghiệp và minh bạch./.