Giải pháp thúc đẩy tính tích cực, ý chí tự lực, tự cường của đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Đồng Nai vươn lên thoát nghèo và giảm nghèo bền vững

Trong những năm qua, với sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước cùng sự nỗ lực của các cấp, các ngành và đồng bào DTTS, công tác giảm nghèo vùng đồng bào DTTS và miền núi đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào các dân tộc được cải thiện rõ rệt; vùng DTTS  có sự chuyển biến rõ nét trong phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc. Đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý, điều hành của Nhà nước. 

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giảm nghèo, giảm nghèo bền vững vùng đồng bào DTTS còn gặp nhiều khó khăn, thách thức như:

 Một là, tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều trong đồng bào DTTS giảm sâu qua từng năm nhưng vẫn còn cao. Qua rà soát theo báo cáo sơ bộ của các địa phương, đến nay trên địa bàn tỉnh còn có 865 hộ nghèo DTTS, chiếm 17,91% tổng số hộ nghèo toàn tỉnh; 1.668 hộ cận nghèo DTTS, chiếm 23,93% tổng số hộ cận nghèo toàn tỉnh; khoảng cách phát triển giữa vùng dân tộc thiểu số và các vùng khác còn lớn.

Hai là, một bộ phận người dân vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước; ý chí tự lực, tự cường, khát vọng vươn lên chưa thật mạnh mẽ. 

Ba là, đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là hộ nghèo còn thiếu, không có vốn, tư liệu sản xuất, thiếu kiến thức, kinh nghiệm sản xuất, kinh doanh là những rào cản lớn khiến nhiều hộ không thể bứt phá. Phần lớn lao động dân tộc thiểu số chưa qua đào tạo nghề bài bản, chưa có thói quen sản xuất hàng hóa, chưa mạnh dạn chuyển đổi cây trồng, vật nuôi. 

Bốn là, hệ thống chính trị ở một số nơi chưa thực sự phát huy hết vai trò trong công tác vận động, tuyên truyền, giúp dân “học cách làm ăn”, nhiều mô hình giảm nghèo chưa được nhân rộng hoặc duy trì lâu dài do thiếu cơ chế, nguồn lực và sự gắn kết cộng đồng.

Nhằm phát huy kết quả đạt được trong thời gian qua và tiếp tục thực hiện giảm nghèo bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số trong thời gian tới, Sở Dân tộc và Tôn giáo đã đề xuất một số giải pháp nhằm “Thúc đẩy tính tích cực, ý chí tự lực, tự cường của đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên thoát nghèo và giảm nghèo bền vững”, cụ thể:  

Một là, cần nâng cao nhận thức, khơi dậy ý chí vươn lên trong cộng đồng: Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động thông qua nhiều hình thức như tuyên truyền trực tiếp, sinh hoạt chuyên đề, hội thi tìm hiểu pháp luật, sinh hoạt cộng đồng, lễ hội, tuyên truyền cá biệt, tuyên truyền thông qua các phương tiện truyền thông, các trang mạng xã hội,… với phương pháp linh hoạt, gần gũi, phù hợp từng dân tộc, từng vùng miền để đồng bào DTTS nghèo thấy rõ tác hại của “nghèo”. Bên cạnh đó, truyền thông nêu gương điển hình tiên tiến trong lao động sản xuất kinh doanh giỏi, tấm gương nỗ lực vươn lên thoát nghèo. Qua đó, đồng bào nghèo “tự soi mình”, nhận thức được: “nghèo không phải là số phận, mà là thử thách cần vượt qua và sẽ vượt qua nếu có ý chí, nghị lực vươn lên thoát nghèo”, “giảm nghèo không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước mà còn là quyền lợi và nghĩa vụ của chính mỗi người dân”, hiểu rằng “Nhà nước hỗ trợ - Nhân dân làm là chính”. 

Hội nghị tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Đồng Nai 

Hai là, không ngừng hoàn thiện chính sách, cơ chế hỗ trợ khuyến khích phát huy nội lực. Cụ thể: Tiếp tục triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn II: 2026 - 2030, đặc biệt là các dự án hỗ trợ sinh kế, phát triển sản xuất. Các chính sách cần được điều chỉnh theo hướng khuyến khích “tự chủ - tự chịu trách nhiệm”, hỗ trợ có điều kiện, “cho vay - cùng làm - cùng hưởng lợi”. Mở rộng chính sách tín dụng ưu đãi, quỹ hỗ trợ khởi nghiệp, chương trình dạy nghề gắn với nhu cầu thực tế của địa phương, ưu tiên hộ nghèo, thanh niên và phụ nữ dân tộc thiểu số. Đồng thời, cần đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, nhất là giao thông, thủy lợi, điện, nước, viễn thông, giúp đồng bào dân tộc thiểu số thuận lợi tiếp cận thị trường, dịch vụ và khoa học kỹ thuật. Cần lồng ghép, phối hợp hiệu quả các chương trình, dự án giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới nhằm huy động tổng hợp nguồn lực cho phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Ba là, phát huy sức mạnh cộng đồng, gắn kết giữa các hộ đồng bào dân tộc thiểu số trong quá trình lao động sản xuất, phát triển kinh tế như: Tăng cường các mô hình tổ hợp tác, hợp tác xã của người dân tộc thiểu số, khuyến khích sản xuất theo chuỗi giá trị và liên kết “4 nhà”: Nhà nước - Nhà nông - Nhà khoa học - Doanh nghiệp; Phát huy tinh thần tương thân, tương ái, giúp nhau thoát nghèo trong cộng đồng, như tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua “Thoát nghèo bền vững - làm giàu chính đáng”, nhân rộng các mô hình tự quả, nhóm tương trợ, câu lạc bộ tiết kiệm, nhóm phụ nữ giúp nhau thoát nghèo; vận động cán bộ, đảng viên, người có uy tín tham gia hỗ trợ, “đỡ đầu” hộ nghèo, hộ khó khăn; Khai thác, bảo tồn và phát huy tri thức các dân tộc thiểu số tại chỗ, văn hóa truyền thống trong phát triển du lịch cộng đồng, sản phẩm OCOP, nghề thủ công truyền thống, dược liệu quý vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Đặc biệt, cần chú trọng vai trò của phụ nữ và thanh niên dân tộc thiểu số - lực lượng có khả năng sáng tạo, năng động, dễ tiếp cận khoa học - kỹ thuật mới, trở thành hạt nhân trong phong trào phát triển kinh tế hộ gia đình.

Hợp tác xã điều hữu cơ Trảng Cỏ Bù Lạch một trong những Hợp tác xã điển hình giúp tạo cơ hội việc làm cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo, vươn lên khá giả.

Bốn là, phát huy vai trò của hệ thống chính trị trong đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số. Điều này đặt ra yêu cầu Cấp ủy, chính quyền các cấp cần nâng cao trách nhiệm, đổi mới phương pháp lãnh đạo, chỉ đạo công tác giảm nghèo, gắn nhiệm vụ phát triển kinh tế với xây dựng hệ thống chính trị cơ sở vững mạnh. Đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc, tôn giáo các cấp cần gần dân, hiểu dân, giúp dân “học cách làm ăn”, không chỉ tuyên truyền mà còn trực tiếp hướng dẫn, kết nối tiêu thụ sản phẩm, tổ chức đào tạo kỹ năng sản xuất. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh tiếp tục thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện, đảm bảo chính sách dân tộc được thực hiện công khai, minh bạch, đúng đối tượng; đồng thời phát hiện, nhân rộng các mô hình hiệu quả.

Việc thúc đẩy tính tích cực, ý chí tự lực, tự cường của đồng bào DTTS không chỉ là mục tiêu riêng của công tác dân tộc mà còn là nhân tố quyết định cho mục tiêu giảm nghèo bền vững, phát triển toàn diện kinh tế - xã hội của tỉnh Đồng Nai. Chỉ khi đồng bào thật sự làm chủ, tự tin vào khả năng của mình, dám nghĩ, dám làm, thì công tác giảm nghèo mới có thể đạt hiệu quả bền vững, góp phần xây dựng vùng DTTS và miền núi phát triển toàn diện, thịnh vượng và hạnh phúc. Giai đoạn 2026 - 2030, Sở Dân tộc và Tôn giáo tin rằng với quyết tâm chính trị cao, phương pháp triển khai phù hợp, sự tham gia của cả hệ thống chính trị, cộng đồng và đồng bào DTTS sẽ tạo ra bước chuyển rõ nét trong vùng DTTS của tỉnh: từ “hỗ trợ” thành “làm chủ”, từ “phụ thuộc” thành “chủ động, sáng tạo”, từ “thoát nghèo” thành “ổn định và phát triển bền vững”./.