XÂY DỰNG NẾP SỐNG VĂN MINH TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN NGƯỠNG, TÔN GIÁO Ở TỈNH ĐỒNG NAI

Hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo là nét đẹp trong đời sống văn hóa tinh thần của Nhân dân, góp phần gắn kết cộng đồng và bồi đắp truyền thống uống nước nhớ nguồn. Những năm gần đây, cùng với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội, các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đồng Nai diễn ra ngày càng phong phú, thu hút đông đảo Nhân dân và du khách tham dự. 

Trong tỉnh hiện có nhiều tôn giáo khác nhau cùng hiện diện như Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Cao Đài, Phật giáo Hòa Hảo, Tịnh độ Cư sĩ Phật hội, Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Bửu Sơn Kỳ hương, Hồi giáo, Giáo hội Cơ đốc Phục Lâm Việt Nam cùng với hệ thống cơ sở tín ngưỡng thờ Mẫu, đình làng, miếu, nhà thờ họ đã tạo nên một bức tranh sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo phong phú, đa dạng và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. 

Hình 1, Hình 2. Lễ hội Kỳ Yên và rước sắc thần tại Đình Tân Lân, phường Trấn Biên

Đồng Nai là vùng đất có quá trình hình thành và phát triển lâu đời, nơi giao thoa văn hóa của cư dân nhiều vùng miền, vì vậy đời sống tín ngưỡng, tôn giáo đã gắn bó chặt chẽ với đời sống tinh thần của Nhân dân. Các lễ hội truyền thống diễn ra tại các cơ sở tín ngưỡng như Lễ hội Đền thờ Danh tướng Nguyễn Tri Phương (phường Biên Hòa), Lễ hội Đình Tân Lân (phường Trấn Biên), Lễ giỗ và Lễ hội Đền thờ Trường Lưu (xã Xuân Lộc), Lễ hội Giỗ Quốc tổ Hùng Vương tại Đền Hùng - Khu du lịch văn hóa Suối Tiên (xã Phú Hòa), …cùng nhiều nghi lễ tôn giáo như lễ Vu Lan (Phật giáo), lễ Giáng sinh và Phục sinh (Công giáo, Tin Lành, Giáo hội Cơ đốc Phục Lâm Việt Nam), lễ Ramadan (Hồi giáo), lễ vía Đức Chí Tôn (Cao Đài), …đều được tổ chức trang trọng, gìn giữ bản sắc truyền thống, tạo không khí trang nghiêm, gắn bó cộng đồng và lan tỏa các giá trị đạo đức nhân văn trong xã hội.

Hình 3 và Hình 4. Nghi thức dâng hoa cúng Phật tại Lễ Vu Lan (Phật giáo) và nghi thức rước kiệu, dâng hoa kính Đức Mẹ của Công giáo

Từ góc độ văn hóa, có thể thấy rằng các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo tại Đồng Nai là một phần không thể tách rời trong đời sống tinh thần của cộng đồng. Những nghi lễ, lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo được tổ chức không chỉ để đáp ứng nhu cầu tâm linh, mà còn là dịp để Nhân dân tưởng nhớ công lao tiền nhân, tri ân những người có công dựng nước và giữ nước, nuôi dưỡng truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, giáo dục thế hệ trẻ về “đạo làm con”, “sống tốt đời, đẹp đạo”. Mỗi lễ hội, mỗi sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo đều hàm chứa những thông điệp nhân văn sâu sắc, hướng con người đến điều thiện, đề cao tình yêu thương, sự đoàn kết, tinh thần sẻ chia và lối sống hòa hợp giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên và cộng đồng. Chính vì vậy, việc bảo tồn, vun đắp và phát huy những giá trị văn hóa trong hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo không chỉ góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của Nhân dân, mà còn tạo nên bản sắc văn hóa riêng của tỉnh Đồng Nai, một vùng đất hiền hòa, cởi mở, nghĩa tình và đoàn kết trong sự đa dạng. Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo còn góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường tinh thần tương thân tương ái thông qua các phong trào từ thiện, an sinh xã hội. Hằng năm, các cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo đều tham gia ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo”, đóng góp xây dựng nhà tình thương, hỗ trợ người neo đơn, trẻ em khó khăn, chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Qua đó, khẳng định vai trò đồng hành của tôn giáo với dân tộc, cùng chung tay xây dựng đời sống ấm no, hạnh phúc, phát triển bền vững.

Thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy và UBND tỉnh Đồng Nai, trong thời gian qua, Sở Dân tộc và Tôn giáo đã chủ trì, phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh và UBND các xã, phường tăng cường công tác quản lý nhà nước về các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho các chức sắc, nhà tu hành, chức việc, tín đồ tôn giáo và người đại diện, thành viên Ban quản lý cơ sở tín ngưỡng trên địa bàn bằng nhiều hình thức khác nhau như: Tổ chức họp mặt, hội nghị tuyên truyền, Tọa đàm, Hội thảo, triển khai qua văn bản giấy, hệ thống văn bản điện tử, đăng tải nhiều bài viết trên Trang thông tin điện tử, fanpage, facebook, zalo OA cơ quan; kịp thời hướng dẫn, hỗ trợ tổ chức tôn giáo, cơ sở tín ngưỡng thực hiện đúng quy định của pháp luật; theo dõi, kiểm tra việc triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo tại các cơ sở nhằm đảm bảo hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo diễn ra ổn định, đúng mục đích, phù hợp thuần phong mỹ tục, hạn chế các biểu hiện lợi dụng sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo để hoạt động mê tín dị đoan, trục lợi, trái pháp luật, gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự, đời sống cộng đồng.

Hình 5. Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Đồng Nai tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến pháp luật năm 2025 tại 11 cụm cho 55 xã, phường trên địa bàn tỉnh (khoảng 2.200 người tham dự)

Thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, Sở Dân tộc và Tôn giáo phối hợp chặt chẽ với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan tăng cường hướng dẫn, giám sát và chấn chỉnh việc tổ chức lễ hội theo mô hình “Lễ hội xanh - sạch - đẹp, văn minh, an toàn”[1] tại các cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo; rà soát, hướng dẫn các cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo trong việc bảo tồn giá trị văn hóa và kiến trúc truyền thống; kịp thời đề xuất trùng tu, tôn tạo các công trình xuống cấp theo đúng quy định, đảm bảo phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với hoạt động tín ngưỡng, lễ hội một cách hài hòa, thiết thực, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân và thúc đẩy phát triển văn hóa, du lịch tại địa phương. 

Xây dựng nếp sống văn minh trong hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo là quá trình lâu dài, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành, chức sắc, tín đồ và toàn thể cộng đồng dân cư. Với truyền thống đoàn kết, nhân ái, Đồng Nai đã và đang từng bước phát huy những giá trị tốt đẹp của các tôn giáo, tín ngưỡng trong đời sống xã hội; đề cao tinh thần “tốt đời, đẹp đạo”, sống phúc âm giữa lòng dân tộc, hộ quốc an dân, hướng thiện và phụng sự. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức; duy trì nề nếp sinh hoạt tôn giáo đúng pháp luật, gắn với giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; phát huy vai trò của các cơ sở tôn giáo trong hoạt động nhân đạo, từ thiện… chính là nền tảng để củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần xây dựng xã hội văn minh, tiến bộ và phát triển bền vững trên quê hương Đồng Nai.

[1] Vận động không rải tiền lẻ, không đốt vàng mã tràn lan; Tổ chức điểm thu gom rác thân thiện môi trường; Sắp xếp bãi giữ xe, lối đi, khu vực dâng lễ khoa học, an toàn; Phát huy vai trò người có uy tín, chức sắc, chức việc, ban quản lý cơ sở tín ngưỡng trong tuyên truyền trực tiếp đến người dân và khách hành hương trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp trong hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo và hạn chế những biểu hiện mê tín dị đoan.