Không biết tự bao giờ Rượu cần đã trở thành sản phẩm văn hóa truyền thống độc đáo của một số dân tộc thiểu số tại Việt Nam. Đây không chỉ là một loại đồ uống mà còn là một phần quan trọng trong văn hóa, tín ngưỡng và gắn với sinh hoạt cộng đồng. Và ở Đồng Nai cũng thế, rượu cần trở thành một nét văn hóa đặc trưng gắn liền với đời sống của các dân tộc thiểu số sinh sống tại đây, đặc biệt là người Chơ Ro, Mạ, Cơ ho và X’tiêng. Mặc dù không nổi tiếng như rượu cần Tây Nguyên, nhưng rượu cần của đồng bào dân tộc thiểu số ở Đồng Nai mang đậm dấu ấn văn hóa riêng biệt, thể hiện qua cách chế biến, uống rượu và ý nghĩa trong đời sống cộng đồng.

 Ông Đào Văn Đức – Người uy tín huyện Cẩm Mỹ là một trong những người còn lưu giữ bí quyết làm rượu cần

Rượu cần có từ lâu đời trong đời sống sinh hoạt và tín ngưỡng của các dân tộc tại chỗ ở Đồng Nai, đặc biệt tại các huyện như Tân Phú, Định Quán và Cẩm Mỹ – nơi còn gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống riêng có. Nguyên liệu chính tạo nên hương vị hấp dẫn của rượu cần gồm có gạo nếp, sắn, hoặc ngô, trộn với men lá rừng – loại men do đồng bào tự vào rừng hái từ nhiều loại lá cây rừng khác nhau được lựa chọn kỹ lưỡng. Sau khi trộn men, gạo được ủ trong ché sành khoảng 1–3 tháng.

Cách uống rượu cần độc đáo như tên gọi của nó. Khi rượu đã đủ ngày đủ tháng lên men, để thưởng thức người ta chế thêm nước ấm vào ché và dùng ống cần tre thọc xuống đáy ché để hút rượu lên uống. Rượu cần thường không uống một mình mà dùng trong những dịp quan trọng: lễ hội, lễ cúng thần rừng, thần lúa, cưới hỏi, mừng nhà mới, hoặc đón tiếp khách quý. Rượu cần là một phần không thể thiếu trong các nghi lễ tâm linh dâng lên các vị thần thể hiện lòng biết ơn và mối liên kết giữa con người với thần linh và thiên nhiên.

  “Rượu cần”- men say lòng người

Đặc biệt trong không khí lễ hội khi uống rượu cần, người Chơ Ro thường kết hợp hát đối, múa truyền thống, và cồng chiêng, tạo nên một không khí ấm cúng và giàu tính cộng đồng. Văn hóa trong thưởng thức rượu cần chính là không khí vui vầy, quây quần, thắt chặt tình làng nghĩa xóm, thể hiện tinh thần hiếu khách, thân thiện của đồng bào dân tộc thiểu số ở Đồng Nai. 

Rượu cần của đồng bào dân tộc thiểu số ở Đồng Nai không chỉ là một thức uống truyền thống mà còn là biểu tượng văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc. Nó thể hiện sự gắn bó với thiên nhiên, sự kính trọng tổ tiên và tinh thần đoàn kết cộng đồng. Việc giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa này chính là cách để bảo tồn một phần hồn cốt của văn hóa dân tộc Việt Nam. Do vậy, mặc dù còn rất ít người biết đến cách làm rượu cần nhưng với giá trị như một sợi dây gắn kết giữa các thành viên trong cộng đồng, Rượu cần cần được bảo tồn và phục dựng, coi đây là một phần quan trọng của di sản văn hóa phi vật thể để mỗi dịp lễ trọng đồng bào được thưởng thức thứ thức uống mang ý nghĩa kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa hiện đại và không gian mang tính cộng đồng./.